Cenoty na Jukatanie – naturalne studnie krasowe i podziemny skarb Majów

Jukatan można zwiedzać na wiele sposobów. Można poszukiwać pięknych plaż, można jechać śladami ruin Majów, można też zejść pod ziemię do cenot. Cenoty to naturalne studnie krasowe wypełnione wodą. Szacuje się, że podziemny świat meksykańskich cenot liczy ponad 500 kilometrów. W wierzeniach Majów cenoty były łącznikiem z krainą umarłych, czyli Xibalba. Dziś są wykorzystywane przede wszystkim rekreacyjnie – można je zwiedzać, pływać w nich, nurkować czy też po prostu się relaksować.  Cenoty są nie tylko malownicze i niepowtarzalne, ale także tajemnicze i fascynujące. Ciemne korytarze wypełnione wodą potrafią naprawdę działać na wyobraźnię!

Jak powstały cenoty?

Wszystko zaczęło się podczas ostatniego zlodowacenia. Poziom oceanów był aż o 100 metrów niższy niż obecnie, a wapienne skały występujące powszechnie na Jukatanie były odsłonięte i bardzo podatne na działania wody. Deszcze wchodziły coraz głębiej w skałę drążąc najpierw szczeliny i pęknięcia, a potem skalne studnie i korytarze. Spływając po ich ścianach woda rzeźbiła skałę, tworząc szatę naciekową w grotach i jaskiniach. Po ociepleniu klimatu i podniesieniu się poziomu wody w ocenach, podziemne korytarze zostały zalane wodą. W ten sposób, w największym skrócie, powstały słynne jukatańskie cenoty.

Cenoty – podziemny skarb Majów

Jak wspomnieliśmy na wstępie, Majowie wierzyli, że cenoty były łącznikiem z krainą umarłych, którą nazywali Xibalba. Cenoty są bowiem tak głębokie, że łączą się z wodami gruntowymi. Ponadto niektóre z nich pełniły także funkcję rytualną związaną z kultem boga deszczu i wody Chaaka. Majowie wierzyli, że mieszkał on w cenotach i składali mu ofiary z ludzi, zwłaszcza dzieci. Jedną z rytualnych cenote była tzw. święta cenote (cenote sagrada) znajdująca się na terenie dawnego miasta Majów w Chichen Itza.  Podczas prac archeologicznych w cenocie znaleziono wiele ludzkich szczątków i przedmiotów kultu. Święta cenote jest niedostępna dla zwiedzających, można ją jedynie zobaczyć z punktu widokowego.

Cenoty były nie tylko niezwykle ważnym elementem majańskiej kultury, ale też życia codziennego. Brak rzek i rzadkie opady sprawiały, że woda była niezwykle cennym zasobem, od którego zależały losy całych majańskich miast. Cenoty zapewniały Majom stały dostęp do bardzo czystej, przefiltrowanej przez wapienne podłoże wody, dlatego wiele miast budowano w pobliżu lub wokół cenot. Z tego prostego powodu wiele cenot znajduje się przy dzisiejszych strefach archeologicznych, a same cenoty są idealnym miejscem na orzeźwienie po zwiedzaniu dawnych majańskich miast.

Cenoty na Jukatanie

Choć na Jukatanie można znaleźć ich tysiące, to większość cenot nie została jeszcze zbadana przez człowieka. Podziemny labirynt jukatańskich korytarzy jest nie tylko bardzo rozległy, ale też mocno zróżnicowany. Cenoty mogą być zarówno zamknięte, wtedy znajdują się całkowicie pod ziemią, jak i otwarte, czyli położone na powierzchni ziemi. Są także cenoty półotwarte, które położone są w grotach z otwartą ścianą lub sufitem. Podziemne korytarze bywają wypełnione stalaktytami, stalagmitami i stalagnatami, natomiast otwarte cenoty bujnie porasta roślinność.

Tylko część zbadanych cenot jest udostępniona dla odwiedzających.  Do części zamkniętych cenot można zejść z ekwipunku nurkowym  pod opieką przewodnika. Część zamkniętych cenot jest dostępna tylko dla nurków posiadających uprawnienia. Natomiast przed wejściem do każdej cenoty obowiązkowy jest prysznic oraz zmycie wszelkich kremów i balsamów znajdujących się na skórze. Podczas naszego pobytu na Jukatanie odwiedziliśmy kilka cenot. Każda z nich była inna i na swój sposób wyjątkowa. Wybór był trudny, gdyż cenot wartych odwiedzenia jest naprawdę sporo. Chcieliśmy zobaczyć różne rodzaje cenot oraz dopasować ich lokalizację do trasy naszej podróży. Opisane poniżej cenoty są dostępne dla każdego.

Cenote Ik Kil – najpiękniejsza cenota na Jukatanie

Lokalizacja: koło Chichen Itza
Cena: 80 pesos

Cenote Ik Kil miała być bardzo komercyjna i zatłoczona, okazała się natomiast najpiękniejszą cenote ze wszystkich, które odwiedziliśmy na Jukatanie. Swoją ogromną popularność Ik Kil zawdzięcza po pierwsze urodzie, po drugie lokalizacji tuż obok Chichen Itza, po trzecie Red Bullowi, który kilkukrotnie organizował tu wydarzenia z serii Red Bull Cliff Diving. Z góry Ik Kil wygląda trochę jak zarośnięta dziura w ziemi, z dołu jak mały, rajski zakątek. Ściany pokryte są roślinnością, z góry zwisają malowniczo pnącza, część z nich sięga aż powierzchni wody, która znajduje się około 26 metrów poniżej wejścia do cenote.  Cenote Ik Kil jest dosyć głęboka, jej studnia ma prawie 70 metrów głębokości, ma też fantastyczny, niemalże idealnie okrągły kształt. Zabronione są skoki z samej góry, natomiast przy ścianach znajdują się wyznaczone miejsca do skoków.

Rajsko i spokojnie było przez pierwsze 40 minut naszego pobytu w cenocie, potem przyjechała wycieczka Japończyków zachłannie szukających kadru w wodzie i na brzegu. Wtedy stamtąd uciekliśmy. Ciekawe jest jak ludzie zmieniają postrzeganie miejsca. Gdybyśmy przyjechali 40 minut później, nasze odczucia mogłyby być zupełnie inne. Zamiast zachwytu, spokoju i orzeźwienia trafilibyśmy na tłok i wielki harmider, od których zapewne ucieklibyśmy bardzo szybko.  Z tego powodu cenote Ik Kil warto odwiedzić jak najwcześniej. Po godzinie 11.30 do Ik Kil zaczynają się przyjeżdżać wycieczki autokarowe i z godziny na godzinę jest ich coraz więcej. Rozpoczynając zwiedzanie Chichen Itza w momencie otwarcia bram, czyli od godziny 8-mej, jest spora szansa, że w Ik Kil nie trafisz jak my na tłumy.

Cenote Dos Ojos i 60 kilometrów korytarzy

Lokalizacja: niedaleko Tulum
Cena: 350 pesos w opcji częściowej oraz 600 pesos w opcji pełnej

Cenote Dos Ojos ma około 60 km eksplorowanych korytarzy i łączy się z aż 25 innymi cenotami. Korytarze udostępnione odwiedzającym i nurkującym podzielone są na trzy części, część z nich jest całkowicie zalana wodą. Na własną rękę bez przewodnika można zwiedzić jedynie miejsca, w których cenote jest półotwarta, czyli część pierwszą oraz fragment drugiej. Część pierwsza to tak naprawdę grota, w której przewodnik przygotowuje grupy do eksploracji zalanych korytarzy. Druga część jest o wiele ciekawsza i bardziej zróżnicowana, w wąskim, półotwartym korytarzu można trochę poczuć atmosferę podziemnego świata cenotów.

Przewodnik jest obowiązkowy jeżeli chcesz zwiedzić pozostałe części Dos Ojos, w tym słynną jaskinię nietoperzy. Zwiedzanie z przewodnikiem trwa około 1,5 godziny, w ramach opłaty dostajesz płetwy, maskę z rurką oraz latarkę. Latarka jest niezbędna bowiem korytarze pogrążone są w całkowitej ciemności, nie jest to miejsce dla osób bojących się ciemności czy cierpiących na klaustrofobię. Pomiędzy poszczególnymi częściami cenote są wyznaczone całkiem przyjemne miejsca do odpoczynku z hamakami i leżakami, są też miejsca z masażem za dodatkową opłatą.

Naszym zdaniem odwiedzając Dos Ojos wybierz pełną opcję. My zdecydowaliśmy się na krótszą opcję i nie zobaczyliśmy najpiękniejszych fragmentów cenote. Z tego powodu czujemy po prostu niedosyt. Części udostępnione do zwiedzania na własną rękę są bardzo ładne, ale to co najpiękniejsze jest pod wodą i w dalszych częściach. Jeżeli chcesz tylko schłodzić się w wodzie, nie masz zamiaru nurkować lub snurkować i Dos Ojos nie jest na Twojej trasie, zastanów się czy nie wybrać innej cenoty.  Jest to także najdroższa cenote, ze wszystkich które odwiedziliśmy, cena wejścia była kilkukrotnie wyższa od pozostałych.

Otwarta cenote przy plaży Xcacel

Lokalizacja: pomiędzy Tulum a Akumal
Cena: 25 pesos za osobę

Xcacel to jedno z najprzyjemniejszych miejsc, jakie odwiedziliśmy na Riviera Maya. Jest to niewielki rezerwat żółwi chroniony przed zabudową i ingerencją człowieka. Na jego terenie znajduje się bardzo ładna, dziewicza plaża oraz niewielka, otwarta cenote. Na wspomnianej plaży żółwie składają jaja, dlatego w okresie lęgowym rezerwat jest niedostępny dla odwiedzających.

Do cenote ukrytej pośród roślinności prowadzi malownicza ścieżka pomiędzy palmami. Idąc trzeba patrzeć pod nogi, sporo iguan wyleguje się tu na słońcu. Sama cenote jest naprawdę mała, ma średnicę zaledwie kilku metrów, ale jest niezwykle urokliwa, do tego idealnie położona przy malowniczej plaży. Woda jest niezwykle orzeźwiająca, idealna do ochłody w upalne dni, kiedy żar leje się z nieba.

Cenotę i plaże Xcacel odwiedziliśmy dwukrotnie. Za pierwszym razem było zaledwie kilka osób, za drugim było już tłoczniej, ale nadal przyjemnie. Natomiast do cenoty była wpuszczana określona liczba osób i trzeba było chwilę poczekać na swoją kolej. Na terenie rezerwatu nie ma żadnych sklepików ani knajpek z jedzeniem, jedzenie i picie trzeba wziąć ze sobą. Jedyną zabudową są sanitariaty. Plaża i cenote są dostępne w określonych godzinach, podczas naszego pobytu była to 9-17 dla plaży oraz 9-16 dla cenoty. Xcacel położne jest zaledwie kilka kilometrów od wspomnianej wcześniej cenoty Dos Ojos.

Cenote Tankach-Ha z platformami do skoków

Lokalizacja: Coba
Cena: 100 pesos za osobę

Kilka kilometrów od strefy archeologicznej w Coba znajdują się trzy zamknięte cenoty – Multum-Ha, słynąca z pięknej szaty naciekowej Choo-Ha oraz Tankach-Ha. Są idealne na orzeźwiający relaks po zwiedzaniu ruin. Zdecydowaliśmy się na odwiedzenie tej ostatniej. Wchodzi się do niej przez niewielką dziurę w ziemi, następnie do poziomu wody prowadzą kręte, drewniane schody. Cenote Tankach-Ha jest bardzo głęboka, a jej woda ma piękny granatowy odcień.  Dzięki tej głębokości w cenocie możliwe są skoki do wody. To co, ją odróżnia od innych cenot to dwie platformy do skoków o wysokości 5 oraz 10 metrów. Na miejscu było kilka osób, było więc całkiem pusto i przyjemnie. Jeżeli lubisz skoki do wody, wybierz się do Tankach-Ha koniecznie. Zdjęcia są niestety tylko z GoPro.

Cenote Xkeken z pięknymi naciekami

Lokalizacja: Valladolid
Cena: 80 pesos za osobę jeżeli odwiedzasz jedną cenotę, 125 pesos za dwie cenoty

Cenote Xkeken położona jest na obrzeżach niezwykle klimatycznego Valladolid. Do cenoty prowadzą wąskie, kamienne schodki. Cenote Xkeken znajduje się w jaskini pełnej stalaktytów, stalagmitów i stalagnatów. Szata naciekowa jest niezwykle bogata i urodziwa. Przez niewielki otwór w sklepieniu jaskini wpada wąski słup światła, dodając jaskini uroku. Cenote Xkeken jest dosyć płytka, ciemna i chłodna. Warto ją odwiedzić jeżeli jesteś w okolicy Valladolid i podobają się Tobie cenoty zamknięte. Obok znajduje się druga cenote Samula.

Całą trasę naszej podróży znajdziesz w poście: Jukatan samochodem – ceny, drogi, atrakcje i nasza trasa dookoła Jukatanu.

Wszystkie posty z podróży do Meksyku:
Meksyk

Lubisz nasze wpisy? Będzie nam bardzo miło, jeżeli podzielisz się nimi ze znajomymi i zostaniesz naszym stałym czytelnikiem na blogu, Facebooku i Instagramie!