Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim – dawna perła Dolnego Śląska

Pałac Marianny Orańskiej; Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim; Kamieniec Ząbkowicki; Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim; Marianna Orańska;

Kiedy niderlandzka królewna Marianna Orańska otrzymała w spadku po matce tereny w okolicy Kamieńca Ząbkowickiego i przyjechała je zobaczyć, od razu zakochała się w lokalnych krajobrazach. Bez chwili namysłu zatrudniła najlepszych ówczesnych architektów i postanowiła zbudować pałac w stylu willi w ogrodzie. Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim projektował Karl Friedrich Schinkel, natomiast ogrody oraz park pałacowy Peter Joseph Lenné. Stworzyli oni pałacowy kompleks, który był perłą Dolnego Śląska i mógł stać się jedną z największych architektonicznych atrakcji w tym regionie.

Pałac Marianny Orańskiej; Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim; Kamieniec Ząbkowicki; Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim; Marianna Orańska;

Niestety los nie był dla pałacu łaskawy. Stwierdzenie, że popadł on w ruinę, nie oddaje jego sytuacji. Gdyby nie determinacja jednego człowieka Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim uległby najprawdopodobniej nieodwracalnemu zniszczeniu. Na szczęście udało się go uratować i rozpocząć mozolne przywracanie do stanu z lat jego świetności. Oto pełna wzlotów i upadków historia romantycznego Pałacu Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim.

Pałac Marianny Orańskiej; Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim; Kamieniec Ząbkowicki; Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim; Marianna Orańska;

Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim

4 wieże, 102 pokoje i ogromny taras o powierzchni 800 metrów kwadratowych. Od frontu ogrody tarasowe w stylu renesansowym z 6 poziomami o wysokości ponad 30 metrów oraz na tyłach taras wodny z zabudowanym grotą basenem dla dzieci.  Wszystko otoczone ogromnym parkiem w stylu angielskim o pierwotnej powierzchni 220 hektarów (dziś park ma 160 hektarów). Na terenie pałacu i parku było 27 fontann, które były podświetlane i połączone. Woda przepływała z jednej fontanny do drugiej, a pełen obieg wody trwał około 40 minut. Szacuje się, że budowa pałacu kosztowała 600 milionów złotych przeliczając na dzisiejsze pieniądze. Trzeba przyznać, że Marianna Orańska miała rozmach, do tego bardzo dobrze wiedziała czego chce.

Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim budowano aż 33 lata, między innymi z powodu zawirowań w prywatnym życiu Marianny Orańskiej. Jak wspomnieliśmy na wstępie Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim projektował Karl Friedrich Schinkel, natomiast ogrody oraz park pałacowy Peter Joseph Lenné. Ta słynna para zaprojektowała wcześniej m.in. kompleks Sanssouci w Poczdamie czy też kompleks Glienicke, o którym opowiadaliśmy Wam ostatnio w tym tekście: Zielona twarz Berlina – piękny spacer po dzielnicy Steglitz-Zehlendorf.

Pałac Marianny Orańskiej; Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim; Kamieniec Ząbkowicki; Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim; Marianna Orańska;
800-metrowy taras z widokiem na Góry Złote i Bardzkie

Schinkel inspirował się m.in. zamkiem w Malborku, za którego renowację był wcześniej odpowiedzialny. Tę inspirację widać chociażby w sklepieniach gotyckich nawiązujących do czasów Krzyżaków i malborskiego zamku. Niestety odtworzenie wnętrz jest niezwykle trudne, bowiem nie zachowały się żadne plany czy projekty. Konserwatorzy i architekci dysponują jedynie 6 zdjęciami rodzinnymi wykonanymi we wnętrzu pałacu.

Pałac Marianny Orańskiej; Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim; Kamieniec Ząbkowicki; Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim; Marianna Orańska;
Sklepienia gotyckie inspirowane Zamkiem w Malborku

Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim imponował nie tylko wielkością i rozmachem, ale także nowatorskimi jak na tamte czasy rozwiązaniami. Przykładem jest chociażby biogazownia zasilana końskim łajnem z lokalnych stajni, prawdopodobnie pierwsza na Śląsku. Pałac był też jednym z pierwszych obiektów turystycznych na Dolnym Śląsku ze wstępem biletowanym. Pracowało tu na stałe około 130 osób, w tym 100 ogrodników i 30 osób służby mieszkającej w Pałacu.

Pałac Marianny Orańskiej; Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim; Kamieniec Ząbkowicki; Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim; Marianna Orańska;



Kim była Marianna Orańska?

Marianna Orańska to postać niezwykle barwna i nietuzinkowa. Była królewną niderlandzką, córką króla Niderlandów Wilhelma I Orańskiego i jego pierwszej żony. Kiedy dostała spadek po ojcu obejmujący m.in. Kamieniec Ząbkowicki i Bardo, dokupiła tysiące hektarów ziemi na dzisiejszym Dolnym Śląsku, w tym cały Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Intensywnie inwestowała w rozwój tych ziem i lokalnej przedsiębiorczości. Zbudowała sieć dróg czy też przyczyniła się do powstania hut szkła i hodowli pstrąga.  Z niewielkiej wsi w Masywie Śnieżnika stworzyła zjawiskową miejscowość letniskową Międzygórze, o której pisaliśmy w tym tekście: Międzygórze, wodospad Wilczki i architektoniczna perła Sudetów.

Międzygórze atrakcje; Kotlina Kłodzka; wodospad Wilczki; wodospad Międzygórze; Międzygórze; Masyw Śnieżnika;
Wodospad Wilczki w Międzygórzu, miejscowości letniskowej stworzonej przez Mariannę Orańską

Nazywana bywa „Dobrą Panią” i pierwszą businesswomen z XIX wieku. Z jednej strony miała smykałkę do biznesu we krwi, z drugiej bardzo intensywnie działała na polu społeczno-charytatywnym, w tym wypłacała zasiłki społeczne swoim podwładnym i finansowała lokalne inwestycje. Swoje bogactwo i pochodzenie wykorzystywała w szczytnych celach kierując się prostą i jakże szlachetną zasadą: „Przyszłam na świat nie, żeby brać od innych, ale żeby im dawać”.

Pałac Marianny Orańskiej; Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim; Kamieniec Ząbkowicki; Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim; Marianna Orańska;

Jak pałac popadł w ruinę

Ciemny okres w historii pałacu rozpoczął się w 1945 roku, kiedy został on zajęty przez wojska sowieckie. Wszystko, co były cenne, szybko wywieziono, a całą resztę zdewastowano i podpalono pałac. Rosjanie wywieźli z pałacu aż 15 wagonów wypełnionych po brzegi drogocennymi dziełami sztuki i antykami. Wojska sowieckie w poszukiwaniu drogocenności sprofanowały nawet rodzinne mauzoleum znajdujące się na terenie pałacowego parku, zwłoki wyjęto i ograbiono. Dawna służba po odejściu Armii Czerwonej odnalazła szczątki dawnych właścicieli pałacu i pochowała je na nowo.

Pałac Marianny Orańskiej; Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim; Kamieniec Ząbkowicki; Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim; Marianna Orańska;
W dawnej sali balowej

Przez 40 lat po wojnie Pałac Marianny Orańskiej niszczał opuszczony zdany na łaskę i niełaskę ludzi, którzy traktowali go często jak skład budowlany. Cześć pałacowych marmurów została nawet wykorzystana podczas odbudowy Warszawy, w tym warszawskiego Pałacu Kultury i Nauki. W tych latach pałac został całkowicie ogołocony, do tego trawiły go kolejne pożary. Los ponownie uśmiechnął się do niego w połowie lat 90-tych. Kiedy Włodzimierz Sobiech zobaczył ruiny dawnego pałacu, od razu się nimi zauroczył. Zachwyt był tak silny, że został pierwszym inwestorem w powojennej historii pałacu –  wydzierżawił jego teren na 40 lat.

Pałac Marianny Orańskiej; Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim; Kamieniec Ząbkowicki; Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim; Marianna Orańska;

Włodzimierz Sobiech i plan odbudowy

Pan Sobiech szybko przystąpił do pracy, jego plan był prosty – chciał stworzyć w pałacu luksusowy hotel z 60 miejscami noclegowymi. Plan tak ambitny, że aż szalony. Niestety projekt przerósł go finansowo i po kilku latach popadł on w problemy finansowe. Nie udało mu się stworzyć hotelu ani przywrócić pałacu do lat jego świetności. Nie ma natomiast wątpliwości, że przyczynił się on do uratowania tej zabytkowej budowlo. Pomimo wielu kontrowersji wokół jego postaci, nikt nie może zaprzeczyć, że gdyby nie wymiana dachu, której dokonał na początku dzierżawy, oraz miliony złotych, które wpompował w remonty, pałac by nie przetrwał i uległ całkowitemu zniszczeniu.

Pałac Marianny Orańskiej; Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim; Kamieniec Ząbkowicki; Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim; Marianna Orańska;
Widok na pałacowy dziedziniec

Po śmierci Włodzimierza Sobiecha Pałac Marianny Orańskiej przez dwa lata stał zamknięty na cztery spusty do momentu zakończenia postępowania spadkowego. W tym czasie pałac stał się squatem i ulegał dewastacji. W 2012 roku pałac i należące do niego tereny przejęła gmina. Przez dwa lata trwały pracę porządkowe i wywożenie śmieci, w 2016 roku pałac udostępniono dla zwiedzających. Do tej pory na odbudowę wydano 50 mln złotych, z czego ze środków gminy pochodzi około 15-20% tej kwoty, a reszta z funduszy unijnych i norweskich. Zgodnie z planem remont ma być zakończony w 2031 roku. Obecnie pałac wygląda naprawdę imponująco, choć część jego wnętrz nadal są w ruinie. Potrzeba jeszcze sporo pracy, aby przywrócić go do dawnej świetności. Będąc w tej okolicy chętnie wrócimy za kilka lat, aby zobaczyć jak idą prace.

Pałac Marianny Orańskiej; Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim; Kamieniec Ząbkowicki; Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim; Marianna Orańska;

Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim – zwiedzanie

Pałac Marianny Orańskiej na ten moment można zwiedzać tylko i wyłącznie z przewodnikiem. Bilety w cenie 25 zł za bilet normalny i 15 zł za bilet ulgowy można kupić w Punkcie Informacji Turystycznej. Na trasie zwiedzania do pokonania jest ponad 300 schodów, na teren pałacu nie można wprowadzać zwierząt. Zwiedzanie rozpoczyna się o pełnej godzinie od 10 do 17 i trwa nawet dwie godziny w zależności od aktywności grupy i przewodnika.

Do tego trzeba doliczyć czas na zwiedzanie pałacowego parku, który naprawdę warto odwiedzić. Poprowadzono w nim trzy Trasy Turystyczne, spacer w dwie strony z pałacu do Mauzoleum Hochenzollernów znajdującego się na drugim krańcu parku zajmuje 40 minut najkrótszą trasą, a samo obejście pałacu dookoła to dobrych 10 minut. W ciągu dwóch lat planowane jest otwarcie restauracji w dawnych stajniach, więc najpewniej dziedziniec pałacu stanie się wtedy bardziej dostępny dla zwiedzających.

Pałac Marianny Orańskiej; Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim; Kamieniec Ząbkowicki; Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim; Marianna Orańska;

Wszystkie teksty z Dolnego Śląska:
Dolny Śląsk

Nasze polskie podróże:
Polska

Spodobał się Tobie ten tekst? Podziel się nim ze znajomymi i bądź z nami na blogu, Facebooku i Instagramie!

Join the Conversation

4 Comments

  1. says: ToTemat

    Czytając takie wpisy i widząc te miejsca to ma się wrażenie, że polska to kraj straconych szans. Wszędzie to co powinno być zadbane jest zapuszczone. W Niemczech nawet starych stodół nie burzą a robią z nich coś fajnego. W polsce zabytki na liście zabytków bywają burzone pod budowę bloczka czy ogólnie się rozpadają i nikt o to realnie nie dba.

    1. says: zlotaproporcja.pl

      Na szczęście los w końcu uśmiechnął się do Pałacu Marianny Orańskiej, trzymamy kciuki, aby przywrócono go jak najszybciej do dawnego wyglądu!

      1. says: Anonim

        Nie dziwie się, że pierwszy właściciel w powojennych czasach Polski zakochał się w tym pałacu.
        Sama jako dziecko w latach 70 byłam w tym miejscu i do dziś mam wielki sentyment.
        I mogę stwierdzić, że pomimo ruin zamku w danym okresie czasu i upływu wielu lat wspominam go i zawsze będzie dla mnie pięknem naszej historii.
        Ewa marzec 2024

        1. says: zlotaproporcja.pl

          Pałac jest przepiękny, całe szczęście, że powoli zaczyna odzyskiwać dawny blask! Pozdrawiamy serdecznie!

Leave a comment

Zostaw komentarz