Grabarka nazywana jest Świętą Górą, Wzgórzem Pokutników czy też prawosławną Częstochową. Brzmi bardzo wzniośle, prawda? Ale choć jest to najważniejsze sanktuarium prawosławne w Polsce, to nie spodziewaj się zobaczyć na Grabarce imponujących rozmiarami i rozmachem budowli. Grabarka to przede wszystkim miejsce pełne dobrej energii, uznawane za jedno z miejsc mocy. Od ponad 300 lat przyciąga prawosławnych pielgrzymów z różnych części Polski i Europy. Na szczycie góry znajduje się niewielka, skromna cerkiew. Cerkiew prawie z każdej strony otacza niezwykły las krzyży przyniesionych przez dziesięciolecia przez pątników. Choć podążają oni na Grabarkę przez cały rok, najwięcej przybywa w sierpniu na święto Przemienienia Pańskiego.
Grabarka – Święta Góra Prawosławia
Wszystko zaczęło się w 1710 roku podczas epidemii cholery, która bezlitośnie zaatakowała okolice Siemiatycz i Drohiczyna. Legenda mówi, iż jeden z okolicznych mieszkańców we śnie zobaczył jak woda tryskająca ze źródełka znajdującego się na wzgórzu w uroczysku Sumieńszczyzna ratuje pijących ją przed zarazą. Swoim snem podzielił się on z lokalnym proboszczem, który poprowadził swoich wiernych niosących krzyże na wskazane wzgórze. Podobno było ich aż 10 000.
Według legendy byli oni jedynymi ocalałymi z epidemii. W podziękowaniu wznieśli oni na szczycie wzgórza niewielką kaplicę, a tryskające źródełko i jego uzdrowicielska sława zaczęły przyciągać coraz więcej pielgrzymów szukających wsparcia i pomocy. Z czasem w miejscu kapliczki zbudowano drewnianą cerkiewkę, a wzgórze zaczęto nazywać Świętą Górą oraz potocznie Grabarką, od nazwy wsi powstałej po sąsiedzku. Tak narodziła się legenda Świętej Góry Prawosławia.
Magiczny Las Krzyży
Grabarkę odwiedzamy w słoneczną, lipcową sobotę. Wokół jest zaskakująco pusto i bardzo zielono. Przekraczamy bramę otaczającą teren sanktuarium i stajemy na skraju niezwykłego lasu krzyży. Otacza on cerkiew stojącą na szczycie wzgórza z prawie każdej strony. Z lasu bije niezwykły spokój, jest tak cicho, że stawiając kroki słyszymy najmniejszy chrupot pod naszymi stopami.
Krzyży jest ponad 7 tysięcy, a może i więcej, bowiem ciężko jest je policzyć. Niektóre pojawiły się kilka lat temu, inne kilkadziesiąt lat wcześniej, jeszcze inne kilka chwil po naszym przybyciu. Na wielu z nich widać mech i upływ czasu, najstarsze krzyże pochodzą aż z XIX wieku. Krzyże są przede wszystkim drewniane, ale także metalowe i kamienne. Mają przeróżne wielkości, najwyższe mierzą nawet kilka metrów. Na większości wyryto napisy wotywne i ozdobiono je różańcami, świętymi obrazkami i kolorowymi wstążkami. Wchodzimy na jedną ze ścieżek wydeptanych pomiędzy drzewami i krzyżami. W powietrzu jest czuć tę dobrą energię, sprzyjającą refleksji, wyciszeniu i zadumie. Zaczynamy rozumieć, dlaczego to miejsce przyciąga tak wielu pielgrzymów.
Cerkiew Przemienienia Pańskiego
W 1789 roku kapliczka na szczycie wzgórza została zastąpiona drewnianą cerkwią Przemienienia Pańskiego. Kilkukrotnie remontowana i przebudowywana przetrwała dziesiątki lat i wojny, ale nie dała rady pożarowi, który wybuchł w nocy z 12 na 13 lipca 1990 roku. Cerkiew spłonęła doszczętnie po podpaleniu, w pożarze nie ucierpiały natomiast krzyże otaczające cerkiew. W tym samym roku podczas święta Przemienienia Pańskiego wbudowano kamień węgielny pod budowę nowej cerkwi. Choć nowa cerkiew została odbudowana na wzór dawnej świątyni, to na życzenie parafian nie jest ona drewniana. Jej szkielet jest murowany i jedynie pokryty drewnem zarówno od zewnętrznej, jak i wewnętrznej strony. Nie znając jej historii można się nie zorientować, że nie jest to cerkiew drewniana.
Odbudowana cerkiew została wyświęcona w roku 1998. Po wyświęceniu metropolita Sawa poprosił pielgrzymów odwiedzających Grabarkę o przyniesienie nie tylko krzyży wotywnych, ale także symbolicznych kamieni. Kamienie przynosili nie tylko pielgrzymi, ale także wielu odwiedzających wzgórze. W ten sposób rozpoczęła się budowa muru, który obecnie chroni to święte dla prawosławnych miejsce. Z kamieni zbudowano nie tylko mur mierzący 800 metrów, ale także kamienne schody prowadzące do cerkwi.
Na wzgórzu znajduje się także powstały 1947 roku prawosławny żeński klasztor Św. Marty i Marii. Od momentu powstania klasztoru siostry sprawują opiekę nad tym miejscem. Zabudowania i cerkwie klasztorne nie są dostępne dla zwiedzających.
Informacje praktyczne:
- DOJAZD: Góra Grabarka znajduje się 12 kilometrów od Siemiatycz. Tuż obok wejścia na teren sanktuarium znajduje się spory parking. Jeżeli poruszasz się komunikacją publiczną, to kilka minut pieszo od Grabarki znajduje się stacja kolejowa Sycze, pociągi kursują z Czeremchy, Hajnówki, Siedlec czy z Warszawy. Z Białegostoku dojedziesz z przesiadką w Czeremsze.
- ZWIEDZANIE: Grabarka to miejsce religijne, podczas zwiedzania obowiązuje odpowiedni strój (długie spodnie i spódnice, przykryte ramiona), należy zachować ciszę i spokój. Zwiedzenie cerkwi jest możliwe w dni powszednie w godzinach 10-17, w soboty 11-17, w niedzielę i święta 13-17. We wnętrzu cerkwi nie wolno robić zdjęć. Zwiedzanie jest bezpłatne, ale warto zapalić świeczkę i w ten sposób wesprzeć sanktuarium.
- PODLASKA KUCHNIA: Tuż obok Grabarki znajduje się Smak Podlasia – Ostoję Szumiłówka. To niewielka przyczepka z kilkoma piekarnikami, w których wypiekana jest zaskakująco pyszna babka ziemniaczana. Menu jest krótkie i uczciwe, oprócz babki możesz zjeść kiszkę ziemniaczaną, chłodnik, chleb za smalcem czy też maczankę włościańską. Smak Podlasia otwarty jest od maja do września, ale może być zamknięty podczas słabej pogody.
O Podlasiu Nadbużańskim przeczytasz więcej w tym tekście: Podlasie Nadbużańskie. Grabarka, Koterka i błogi czas nad Bugiem.
Wszystkie posty z Podlasia i Suwalszczyzny:
Podlasie i Suwalszczyzna
Wszystkie posty z Polski:
Polska
Lubisz nasze wpisy? Będzie nam bardzo miło, jeżeli podzielisz się nimi ze znajomymi i zostaniesz naszym stałym czytelnikiem na blogu, Facebooku i Instagramie!
